Kurumsal BT Süreçlerinde GitOps: DevOps'u Neden Yeniden Düşünmeliyiz?
Otomasyonu Kalıcı ve Denetlenebilir Kılmanın Yolu
Sektörde 35 yılı geride bırakmış biri olarak, teknolojinin evrimine yakından tanıklık etme fırsatım oldu. Assembly kodlarından yüksek seviyeli dillere, monolitik yapılardan mikroservislere, manuel operasyonlardan tam otomasyona... Her adımda daha hızlı, daha esnek ve daha verimli olmayı hedefledik. Özellikle son yıllarda DevOps felsefesinin hayatımıza girmesiyle, "Otomasyon her şeyi çözecek!" mottosunu sıkça duyar olduk. Gerçekten de otomasyon, tekrarlayan işleri ortadan kaldırarak bize inanılmaz bir hız kazandırdı. Ancak zamanla gördük ki, sadece yapıyı otomatikleştirmek yetmiyor; o yapının nasıl yönetileceğini, nasıl evrileceğini ve en önemlisi yapıdaki değişikliklerin nasıl takip edileceğini yönetmek de bir o kadar kritik, hatta belki daha da zorlayıcı.
Bir düşünün; bir inşaat projesindesiniz. Elinizde en modern vinçler, beton pompaları, iskele sistemleri var. Yani otomasyonunuz çok güçlü. Ama projenin ana çizimi, mimari planı, yapısal detayları sürekli değişiyor, bu değişiklikler farklı kişiler tarafından yapılıyor, birbiriyle çelişiyor, hatta kimin neyi ne zaman değiştirdiği tam olarak belli değil. Sonuç ne olur? Hızla yükselen, ama temeli zayıf, tutarsız ve ne zaman nerede sorun çıkacağı belli olmayan bir yapı. Kurumsal BT ortamları, özellikle büyük ve karmaşık olanlar, zaman zaman böyle bir manzaraya bürünebiliyor. Otomasyon araçları çalışıyor, CI/CD boru hatları (pipelines) akıyor, ama canlı (production) ortamdaki gerçek durum, olması gereken durumdan giderek uzaklaşıyor. Bu "konfigürasyon kayması" (configuration drift) hem baş ağrıtıyor hem de güvenlik ve denetlenebilirlik açısından ciddi riskler yaratıyor.
GitOps İşte Tam Bu Noktada Sahneye Çıkıyor: Operasyonların Anayasası
İşte tam bu noktada, son yıllarda giderek popülerleşen ve DevOps pratiklerine taze bir soluk getiren bir kavram devreye giriyor: GitOps. Peki, nedir bu GitOps? En sade haliyle anlatmak gerekirse: Sistemlerinizin, sunucularınızın, uygulamalarınızın ve tüm altyapınızın istediğiniz nihai durumunu (desired state) kod olarak (ya da daha doğru ifadeyle, beyanname/declarative konfigürasyon dosyaları olarak) sadece ve sadece tek bir yere yazıyorsunuz: Git deponuza.
Bunu şuna benzetin: Bir ülkenin anayasası vardır. Anayasa, ülkenin nasıl olması gerektiğini, temel kurallarını belirler. Yönetim ise bu anayasaya uygunluğu sağlamakla yükümlüdür. GitOps'ta da Git deponuz, sisteminizin "anayasası"dır. Burası, sisteminizin nasıl görünmesi, hangi versiyon uygulamaların çalışması, hangi konfigürasyonlara sahip olması gerektiğini belirten tek ve nihai doğru (single source of truth) kaynaktır.
Peki, sistem bu anayasaya nasıl uyum sağlıyor? İşte burada otomasyon devreye giriyor, ama farklı bir şekilde. GitOps'ta kullandığımız otomasyon araçları (örneğin Kubernetes ortamında Flux CD veya Argo CD gibi araçlar), sürekli olarak Git deponuzdaki "anayasayı" okur ve canlı ortamın bu anayasaya uygun olup olmadığını kontrol eder. Eğer canlı ortam (reality) ile Git'teki "beyanname" (desired state) arasında bir tutarsızlık (drift) varsa, bu araçlar otomatik olarak müdahale eder ve canlı ortamı Git'teki duruma geri döndürür veya günceller. Bu sürece "uzlaştırma" (reconciliation) denir.
Yani düşünce biçimimiz değişiyor: Artık "bir şeyi yapmak için şu komutları çalıştır" (imperative) yerine, "sistem şöyle olmalı, gerisini sen hallet" (declarative) diyoruz. Operasyonlarımız, Git commit'leri tarafından yönlendirilen otomatik bir döngü haline geliyor. Canlı ortama hiçbir zaman "dışarıdan", Git'in haberi olmadan manuel bir müdahale yapılmıyor (en azından GitOps felsefesine tam uyumda). Her değişiklik, önce Git'e bir commit olarak giriyor, sonra otomasyon bu commiti algılayıp ortamı güncelliyor.
Günlük Hayattan Bir Örnek Vaka: "Yetişin, Canlı Sistemde Sorun Var!"
Gelin, sahada sıkça karşılaştığım ve duyduğum basit ama can sıkıcı bir senaryoyu ele alalım.
Bir Cuma akşamı, her şey yolunda görünürken, çağrı cihazınız (ya da telefonunuz) çalıyor: Canlı sistemde kritik bir yavaşlama var! Hemen ekip olarak alarma geçiyorsunuz. İlk soru: "En son ne değişti?"
Klasik bir DevOps/otomasyon ortamında bile bu sorunun cevabı net olmayabilir. Belki bir geliştirici acil bir sıcak yama (hotfix) geçti ama tam prosedüre uymadı. Belki bir operasyoncu, performansı artırmak için veritabanı sunucusunda manuel bir ayar değiştirdi. Belki de bir konfigürasyon yönetimi aracı (Configuration Management tool) beklendiği gibi çalışmadı ve bir sunucuda hatalı bir durum oluştu. Durumu anlamak için logları didikliyorsunuz, sunuculara SSH ile bağlanıp son değişiklikleri kontrol ediyorsunuz (ki bu bile başlı başına riskli), farklı sistemlerin en son hangi versiyonlarda olduğunu bulmaya çalışıyorsunuz. Karmaşa içinde, sorunun kaynağını bulmak ve güvenli bir şekilde geri almak (rollback) saatler alabilir, hatta geri alma işlemi bile riskli yeni sorunlar yaratabilir. "En son çalışan duruma dönelim" demek kolaydır, ama "en son çalışan durum" tam olarak neyin hangi versiyonuydu? Bunu hızlı ve güvenilir bir şekilde nasıl bilebiliriz?
Şimdi aynı senaryoyu bir de GitOps uygulanmış bir ortamda düşünelim. Çağrı geliyor. İlk soru yine aynı: "En son ne değişti?" Cevap çok net: "Git deponuzdaki son commit'lere bakın!" Çünkü GitOps felsefesine göre canlı ortamda yapılan her değişiklik, önce Git'e bir commit olarak işlenmek zorundadır. Bir özellik devreye alınacaksa, ilgili konfigürasyon dosyalarına (örneğin Kubernetes YAML dosyaları) bir commit yapılır. Bir ayar değiştirilecekse, ilgili konfigürasyon dosyalarına bir commit yapılır.
Sorun çıktığında, Git geçmişine bakarak tam olarak hangi commit'lerin sorundan hemen önce devreye girdiğini saniyeler içinde görebilirsiniz. Diyelim ki sorunun kaynağı, bir önceki deployment commit'i. Çözüm ne? O commiti geri alan (revert eden) yeni bir commit oluşturmak. GitOps araçları bu yeni commiti algılar, canlı ortamın artık o eski duruma dönmesi gerektiğini anlar ve otomatik olarak geri alma işlemini başlatır. Bu işlem, ileriye doğru yapılan bir deployment kadar standart ve denetlenebilirdir. Hızlı, güvenli ve tam olarak ne yapıldığının kaydı Git'te saklıdır.
**Şimdi Tam Olarak Ne İşe Yaradığını Anladım
İşte GitOps'un kurumsal süreçlere getirdiği asıl değer tam da bu noktada ortaya çıkıyor. Otomasyonu kullanıyoruz evet, ama bu otomasyonun neye göre çalışacağını, kimin ne zaman neyi değiştirdiğini ve bu değişikliklerin geçmişini net bir şekilde takip edilebilir kılıyoruz.
Sürdürülebilirlik: Sisteminizin mevcut durumu değil, istenilen durumu Git'tedir. Bu, ekibe yeni katılan birinin bile altyapının tamamını Git deposunu inceleyerek anlayabileceği anlamına gelir. "Bu sunucunun ayarları nerede?" sorusunun cevabı her zaman Git'tir. Konfigürasyon kaymasıyla mücadele etmek yerine, GitOps araçları bu kaymayı otomatik olarak düzeltir, böylece ortamınız her zaman "anayasaya" sadık kalır. Bu da operasyonel yükü azaltır ve sistemin uzun vadede tutarlı kalmasını sağlar. Afet kurtarma (Disaster Recovery) senaryoları bile basitleşir; temel altyapıyı kurduktan sonra Git'teki "desired state"i uygulayarak sistemi hızla ayağa kaldırabilirsiniz.
Denetlenebilirlik (Auditability): Kurumsal dünyada denetim (audit) ve uyumluluk (compliance) hayati öneme sahiptir. GitOps, operasyonel değişiklikler için doğal bir denetim izi sunar. Her değişiklik bir commit'tir: Kim yaptı? Ne zaman yaptı? Neden yaptı (commit mesajı)? Ne değişti (diff)? Bu bilgi anında erişilebilir ve değiştirilemez bir şekilde Git'te saklanır. Denetçiler geldiğinde, canlı ortamdaki bir değişikliğin kaynağını ve onay sürecini (örneğin, pull request/merge request üzerinden yapılan kod incelemeleri) kolayca gösterebilirsiniz. Bu, hem uyumluluk süreçlerini kolaylaştırır hem de güvenlik açısından önemli bir katman ekler.
Güvenilirlik ve Stabilite: GitOps, tekrarlanabilir ve standart bir dağıtım süreci sunar. Canlı ortama müdahale için tek yolun Git olması, manuel hataların ve beklenmedik durumların önüne geçer. Geri alma (rollback) işlemleri de bir ileri alma (rollout) işlemi kadar güvenli ve tekrarlanabilir hale gelir, sadece Git'teki bir önceki commite dönmek yeterlidir. Bu da sistemin genel stabilitesini artırır.
Özetle, GitOps; otomasyonu sadece "iş olsun diye" veya "hızlı olsun diye" yapmaktan çıkarıp, "kontrollü, denetlenebilir, güvenilir ve sürdürülebilir" bir operasyon modeline dönüştürüyor. DevOps felsefesini altyapı ve operasyon yönetimi alanında Git'in gücüyle birleştirerek, özellikle kurumsal ortamların ihtiyaç duyduğu disiplini ve şeffaflığı sağlıyor. Artık otomasyonu körü körüne kullanmak yerine, neyin, ne zaman, kim tarafından ve neden değiştiğini bildiğimiz, gerektiğinde kolayca geri dönebildiğimiz, "anayasası" belli sistemler inşa ediyoruz. Bu da hem teknik ekiplerin hayatını kolaylaştırıyor hem de iş sürekliliği ve güvenliği açısından kritik faydalar sağlıyor.
Umarım bu bakış açısı, GitOps'un sadece bir araç setinden ibaret olmadığını, aslında operasyon yönetimi felsefesine getirdiği yeni ve değerli perspektifi anlamanıza yardımcı olmuştur.
Kurumsal süreçlerinizde otomasyonu GitOps prensipleriyle daha sürdürülebilir ve denetlenebilir hale getirmek, ekiplerinizin verimliliğini artırmak ve uyumluluk süreçlerinizi kolaylaştırmak isterseniz, bu alanda derinlemesine bilgi ve tecrübe gerektiren özel eğitim ve danışmanlıklarla yanınızdayız.